Het Zuid-Hollandse Regionale Voedselsysteem anno eind 2020 – Een overzicht.
Met enige trots presenteren wij de bottom-up Factsheet Regionaal Voedselsysteem Zuid-Holland anno eind 2020. Je vindt hier een, hoogstwaarschijnlijk onvolledig want er gebeurt heel veel, overzicht van wat er in onze provincie gebeurt op de thema’s ‘lokaal voedsel’, ‘korte voedselketen’, ‘stadslandbouw’, etc. Wij noemen het ‘regionaal voedselsysteem’.
Door Rachelle Eerhart
Sinds de start van het Voedselfamilies-netwerk een aantal jaar geleden is het toekomstbeeld ‘Vensterbanklandbouw’, dat later het thema ‘Regionaal Voedselsysteem 80/20’ ging heten, een belangrijk onderwerp. We organiseerden verschillende bijeenkomsten over de korte voedselketen en ook publiceerde het Voedselfamilies Kennisteam over dit onderwerp. Hier vind je daar een overzicht van.
Als gedachte-experiment onderzochten we of het mogelijk was om voor 80% van Zuid-Hollandse bodem te eten. Die ’80/20′ bleek een pakkende slogan, zeker toen de ‘Ik Eet Zuid-Hollands’-challenge in oktober 2018 werd georganiseerd. In tegenstelling tot wat sommigen denken, is dit nooit een formeel streven van de Provincie Zuid-Holland geworden trouwens.
Het versterken van het regionale voedselsysteem in Zuid-Holland begint met weten wat er al is. We kunnen immers pas van elkaar leren, samen nieuwe projecten starten of meer gaan samenwerken, als we van elkaars bestaan afweten. Hieronder vind je daarom een stand van het Zuid-Hollandse Regionale Voedselsysteem anno eind 2020. Dit overzicht is samengesteld door Rachelle Eerhart d.m.v. een uitvraag bij leden van de Voedselfamilies in 13 Zuid-Hollandse regio’s. Het brondocument vind je hier.
Ontbreekt er iets in het overzicht, of klopt het niet meer? Laat het ons dan weten via info@voedselfamilies.nl
-
Op verschillende landelijke sites vind je Zuid-Hollands lokaal aanbod van streekproducten:
-
Deze Zuid-Hollandse organisaties die lokale producten leveren aan consumenten (b2c) en/of bedrijven (b2b)-zijn actief in meerdere Zuid-Hollandse regio’s. Kijk voor afhaalpunten/thuisbezorging van de B2C-bedrijven bij de afzonderlijke regio’s.
- Rechtstreex voornamelijk B2C
- Bio aan Huis voornamelijk B2C
- Landzicht Biologisch B2C – B2B
- De Kievit B2C
- Groene Hart Streekproducten Coöperatie B2B en B2C via o.a. Hoogvliet Supermarkten
- Totaal Vers B2B
- Versselect B2B
-
Er lopen in Zuid-Holland enkele provincie-brede initiatieven die het regionale voedselsysteem, en de verduurzaming daarvan, willen stimuleren:
- De Kortste Weg, project van de Zuid-Hollandse Natuur- en Milieufederatie
- Overzicht van korte keten aanbieders in Zuid-Holland met name gericht op duurzaamheid
- Interessante blogs over het regionale voedselsysteem
- Dichterbij Duurzaam Voedselpioniers – een initiatief van De Kortste Weg & Rechtstreex om de impact van de korte keten beter inzichtelijk te maken.
- Goede Markt – Goede Waar wil met het initiatief Goede Markt een handelsplatform realiseren waar de verkoop van duurzame producten wordt bevorderd.
- De Kortste Weg, project van de Zuid-Hollandse Natuur- en Milieufederatie
Hieronder vind je een overzicht van wat er in de 13 Zuid-Hollandse regio’s die we voor deze factsheet hebben onderscheiden allemaal gebeurt. We stelden onze contactpersonen de volgende vragen:
- Welke mensen hebben in jouw regio een goed overzicht van zaken die spelen op het thema ‘regionaal voedselsysteem’? We noemen hieronder de mensen die hebben gereageerd op onze uitvraag.
- Welke actoren zijn actief op de volgende vier afzetcategorieën: (a) Boerderijwinkels & huisverkoop, (b) Korte ketenbedrijven, markten en boeren coöperaties, (c) Burgerinitiatieven zoals zelfoogsttuinen, Voedselcollectieven, CSA’s en Herenboeren, (d) Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten.
- Wat speelt er verder in de regio? Is de gemeente actief in het stimuleren van lokaal voedsel? Is er een netwerk van aanbieders? Wat zou er nodig zijn om in jouw regio het regionale voedselsysteem een stapje verder te brengen? Worden er dwarsverbanden met andere maatschappelijke thema’s (klimaat, zorg, wonen, etc.) gelegd?
-
- Contactpersonen: Hanneke de Baar van Eibaar
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- In dit artikel vind je een mooi overzicht van huisverkooppunten. Zie ook de link hieronder bij Fietsen voor mijn Eten Goeree-Overflakkee.
- Boerderijwinkels:
- Landwinkel ‘t Zand in Den Bommel
- Landwinkel Keizer in Stellendam
- De Mekkerstee in Ouddorp
- Kaasboerderij De Westplaat/Van Schaik in Sommelsdijk
- Groentenwinkel ‘t Tilse Schuurtje in Den Bommel/Zuidzijde
- Korte ketenpartijen, markten & boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement
- Een aantal jaar geleden heeft een aantal boeren getracht gezamenlijk een kraam in de Rotterdamse Markthal op te starten, is mislukt. Meer info bij Hanneke de Baar van Eibaar.
- Een aantal ondernemers van Goeree-Overflakkee participeert in het samenwerkingsverband Streekproducten Waterpoort (voor Goeree-Overflakkee en West-Brabant) dat in de opzetfase is om een B2B-korte keten in de Waterpoort-regio op te zetten.
- Voor consumenten hebben deze initiatiefnemers het platform Proef Streekproducten (inclusief webwinkel) opgezet, waarbij hier de aanbieders voor Goeree-Overflakkee te vinden zijn.
- Burgerinitiatieven:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overige ontwikkelingen in de regio:
- Gemeente Goeree-Overflakkee: n.t.b.
- Biologisch strokenteelt-akkerbouwer Cornelis Mosselman ambieert lokale afzet voor zijn producten.
-
- Contactpersonen: Ageeth Visser van Landzicht, Jurjen Verhage & Annet Kooij-Vermeer van de Gemeente Hoeksche Waard, Martin de Ruiter van Beleef het en Eet het.
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht van boerderijwinkels en huisverkooppunten op de website van VVV Hoeksche Waard.
- Boerderijwinkels:
- De Kikkershoek, Mijnsheerenland
- Hoeve Doelwyck (BIO), Nieuw-Beijerland
- Van Herk Fruit, Heinenoord
- Weiderund Marienhof, Westmaas
- Westhoek Kaas en Vlees, Mijnsheerenland
- Alexandershof, Numansdorp
- Hoeksche Zuivel, Maasdam
- Zevenbergen, Piershil
- De Boerenboetiek, ‘s Gravendeel
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Bio aan Huis
- Thuisbasis van Landzicht Biologisch & Bio aan Huis
- Thuisbasis van Versselect in Oud-Beijerland.
- Ben en Pieters – webshop streekproducten met thuisbezorging
- De Koningshoeve in Klaaswaal is door de coronacrisis een webshop met streekproducten gestart.
- In het voorjaar van 2020 namen Weiderund, Comijs en de Kikkershoek het initiatief voor de Boerderijbox Hoeksche Waard, is na de zomer niet voortgezet.
- Een nieuw initiatief is BOERgondisch Rotterdam, een buurtsuper met producten uit de Hoeksche Waard in Rotterdam. Dit wordt momenteel opgezet door Jeanette Verdonk, Robert-Jan Piek en Serge Knook. Zij zijn op zoek naar een winkellocatie. Onderdeel van het concept zijn ook een restaurant en een locatie voor kookworkshops. Het streven is om te laten zien hoe er in de Hoeksche Waard op verantwoorde wijze voedsel wordt geproduceerd.
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Diverse supermarkten (Plus, AH) in de Hoeksche Waard verkopen producten van lokale boeren en makers.
- Akkerbouw-samenwerkingsverband Novifarm levert aardappelen aan het Rotterdamse Bram Ladage.
- Door Hoeksche Waardse boeren ontwikkelde producten als Hoeksche Chips en Tomasu sojasaus vinden hun weg naar winkels in het hele land.
- Verse Boerderijfriet uit Goudswaard belevert zelf allerlei klanten in de regio.
- Door één van onze contactpersonen werd ons op het hart gedrukt dat samenwerking tussen lokale groenteboeren, bakkers, boeren en fruittelers in de Hoeksche Waard nog heel normaal is en dat dit lang niet altijd als iets bijzonders naar buiten wordt gebracht.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Vanuit de Gemeente Hoeksche Waard:
- De gemeente Hoeksche Waard heeft hiervan een inventarisatie uitgevoerd om op basis hiervan te werken aan een interactieve belevingskaart op gebied van voeding en boerderij- en voedseleducatie. Hier komen ook verkooppunten van lokale producten op te staan. De kaart wordt later verder uitgebreid met het aanbod van andere sectoren.
- Roadmap to Foodlab ‘Hoeksche Waard – Voedingsbodem voor de Randstad’: interactief proces met ondernemers, overheden, ketenpartners, kennis- en onderwijsorganisaties a.d.h.v. drie programmalijnen: gezond voedsel en welzijn, innovatie en techniek en biodiversiteit en agrarisch natuurbeheer. Foodlab Hoeksche Waard zou eerst een fysieke locatie met een belevingscentrum worden, maar voor nu is het een netwerk van ‘erven’.
- De gemeente wil het imago van de Hoeksche Waard wat opfrissen (van Willeke Alberti naar Chantal Janzen)
- Programmalijn agrifood van de Regio Deal Zuid-Hollandse Delta (investeringsprogramma van het Rijk): businesscases Korte Ketens, netwerk van Foodlab en bodemprojecten. Mooi als er een breed regionaal assortiment tot stand komt en ook bekender wordt, nu zijn sommige producten (Hoeksche Quinoa, zoete aardappelen, palmkool) nog wat onbekend bij het grote publiek.
- Grote wens van gemeente om collectiviteitsgevoel in de korte keten te versterken. De gemeente speelt een netwerkrol in het veld, ondernemers laten uitwisselen en leren van elkaar (o.a. van best practice van bv Hoeksche Chips).
- Er wordt ook een koppeling gemaakt met www.beleefhoekschewaard.nl, platform voor gebiedsmarketing. Onder ‘Koop Lokaal’ wordt het kopen bij lokale ondernemers ook gestimuleerd. Ook de dienst www.hwbezorgt.nl draagt hieraan bij.
- De gemeente vindt dit belangrijk vanwege de duurzaamheidsdoelstellingen (CO2-reductie) en het in de lucht houden van het verdienpotentieel van de agrarische sector (inclusief het stabiel houden van de prijzen).
- Vanuit de Gemeente Hoeksche Waard:
-
- Contactpersonen: n.t.b.
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht van boerderijwinkels en huisverkooppunten op de website van Op Voorne Putten. Zie ook dit overzicht op Fietsen voor m’n Eten.
- Boerderijwinkels:
- Vers van Voorne, Tinte
- Hof van Heden, Geervliet
- Zevenbergen, Zuidland, ook: Kratje Koekendorp
- Landwinkel Klok, Vierpolders
- Biowinkel De Doornhof, Rockanje
- Noordermeer, Abbenbroek
- Kokkie’s, Simonshaven
- Hokke Groenten en Fruit, Vierpolders
- Natuurvoedingswinkel De Vlierstee in Vierpolders verkoopt ook lokale producten.
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Bio aan Huis
- ‘Boeren en Tuinders Voorne-Putten’ promoot de boerenstand en haar producten op het eiland.
- Thuisbasis van TotaalVers in Spijkenisse.
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Velt Zuid-Hollandse Eilanden
- CSA Hellevoetsluis is in oprichting.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Belangrijk initiatief ‘De Proefschuur’, een samenwerkingsverband van boeren dat aan supermarkten op het eiland leverde, is begin 2020 gestopt.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen: n.t.b.
-
- Contactpersonen: Robert Klaassen, Dalila Saïd
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht Dordtse makers op de website van de VVV.
- Boerderijwinkels:
- Stadslandbouwkas De Oude Beer, Dordrecht
- De Heerlijkheid van Papendrecht
- Fruithandel van Os, Papendrecht
- Groentewinkel Van Nes, Zwijndrecht
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Rechtstreex, Bio aan Huis
- De Groenten van Cors, groentekratje van Boerderij de Zuidpunt (voorheen: Groenekratje). 10 afhaalpunten in Dordrecht en mogelijkheid tot thuisbezorging.
- Drechtstadsboer heeft een aantal jaar geleden het initiatief genomen om met Rechtstreex in gesprek te gaan over het starten van enkele afhaalpunten in Dordrecht. Er zijn verschillende afhaalpunten gestart, op dit moment zijn Rechtstreex Spuiboulevard en Rechtstreex Papendrecht open.
- Elke vrijdag is er een biologische boerenmarkt op het Scheffersplein in Dordrecht.
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Overzicht (waarschijnlijk niet helemaal actueel) van stadslandbouw-initiatieven op het Eiland van Dordrecht.
- Wortel Schieten van Stichting Het Eetschap & Drechtstadsboer
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Plus ‘t Lam heeft een eigen streekproductenconcept, Streekmeesters.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Werkgroep Voedsel bij Platform Duurzaamheid Dordrecht stimuleert het regionale voedselsysteem in de Drechtsteden.
- Steunpunt Drechtstadsboer is een regionaal georiënteerd platform en netwerk voor verduurzaming van de landbouw en het voedselsysteem.
- Drechtstadsboer stelt zich ten doel om de stadslandbouw te professionaliseren en organiseert al jaren diverse activiteiten en zet ook projecten op.
- Drechtstadsboer streeft ook naar het verbinden van de zorg- en welzijnssector met het regionale voedselsysteem.
- Er wordt ook veel energie gestoken in coöperatieve gebiedsontwikkeling.
-
- Contactpersonen: Nelie Slob en Laura Stolk
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht streekwinkels op de website van de VVV Alblasserwaard-Vijfheerenlanden.
- Boerderijwinkels:
- Symbiose Boeren, Noordeloos
- Booij Kaasmakers, Streefkerk
- De Heerlijkheid van Papendrecht
- Fruithandel van Os, Papendrecht
- Biokaas Kinderdijk
- Kaas en Zuivelboerderij Kuiper, Giessenburg
- Dagboerderij De Hoeff, Giessenburg
- Boerenlandwinkel Riekjeshoeve, Brandwijk
- Landwinkel Pek, Langerak
- De Groene Geer, Nieuwland
- Landwinkel Van Buuren Fruit, Schoonrewoerd
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Rechtstreex
- Lev Lokaal streekproductenpakketten
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- De Punt in Arkel beheert een biologische boomgaard op grond van de gemeente.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- De Jumbo in Molenaarsgraaf en de Plus in Meerkerk verkopen lokale producten.
- Plus Elbert van den Doel in Gorinchem en Plus van Holten in Alblasserdam doen mee aan het concept Streekmeesters.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- De Gemeente Molenlanden heeft een inventarisatie van de voedselinitiatieven in de Alblasserwaard gemaakt. Ook de uitwerking van de visie agrarische economie van de gemeente biedt kansen om de thema’s rondom het regionale voedselsysteem en de verbinding met andere maatschappelijke onderwerpen een stimulans te geven.
- In deze regio wordt e.e.a. logischerwijs gekoppeld aan het thema recreatie, zoals goed te zien is in het magazine Polderleven van de VVV. Den Hâneker, vereniging voor natuur- en landschapsbeheer, werkt in het project ‘Bezoek Gerrit‘ aan een interactief platform voor recreatie in de Alblasserwaard.
- Het Gebiedsplatform Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, dat wordt gecoördineerd door adviesbureau Knowwhy, heeft voor de komende tijd het thema ‘Voedsel in de Regio’ gekozen. Helaas konden er in 2020 niet veel ontmoetingen van het platform worden georganiseerd.
- Het platform maakt momenteel een documentaire over dit thema en belicht daarin verschillende invalshoeken: korte ketens, biologisch vs gangbaar, transities door de tijd heen, producenten, consumenten, agrarisch natuurbeheer e.a. Het idee is om met een aantal personen kijken de ontwikkelingen rondom voedsel en hoe zij daar naar kijken en mee omspringen. Hoe de regio zich ontwikkeld heeft hierin en hoe de toekomst er uit zou kunnen zien.
- Het gebiedsplatform ontvangt subsidie van de Provincie Zuid-Holland.
- Het gebiedsplatform is ook een adviseur van de Gemeente Molenlanden en zal in de toekomst ook advies uitbrengen over het thema ‘Voedsel in de Regio’.
-
- Contactpersonen: Arike Mijnlieff
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Uitgebreid overzicht van verkooppunten van streekproducten, inclusief de Foodkaart Krimpenerwaard en de Rechtstreex afhaalpunten, op In de Krimpenerwaard.
- Boerderijwinkels:
- De Twee Hoeven, Haastrecht
- Veerstalhoeve, Gouderak
- Beijerse Schuur, Stolwijk
- Jongenhoeve, Bergambacht
- Kaasboerderij Schep, Bergambacht
- Kaasboerderij Hoogerwaard, Ouderkerk a/d IJssel
- Kaasboerderij Boer Bas, Ouderkerk a/d IJssel
- Kaas- en IJsboerderij Cornelishoeve, Lekkerkerk
- Kaasboerderij Speksnijder, Lekkerkerk
- Kaasboerderij ‘t Klooster, Haastrecht
- ‘t Ammerse Land, Ammerstol
- Tuinbouwbedrijf De Gier, Stolwijk
- Mooi Mekkerland, Stolwijk
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Rechtstreex, Bio aan Huis
- Support Your Locals Krimpenerwaard
- Er staat een groep leveranciers uit de Krimpenerwaard op de Rotterdamse Oogstmarkt elke zaterdag.
- Het Schapenschuurtje in Berkenwoude is afhaalpunt voor bestellingen van een viertal streekproducenten.
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Fietsen voor m’n Eten Krimpenerwaard
- Zelfpluktuin De Zonneroos, Lekkerkerk
- I.h.k.v. Jong Leren Eten wordt door Ilonka Cirk een voedselmenukaart Krimpenerwaard geïnventariseerd.
- In de Krimpenerwaard is er een initiatief voor informatieverstrekking & workshops aan minima: ‘Kies voor het maximum met een minimum’.
- Op Gouda Bruist vind je een overzicht van de Goudse buurtmoestuinen en een beschrijving van Eetbaar Gouda.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Producenten van boerenkaas tot wild uit de polder en van chilipepers tot honing en nog veel meer uit de Krimpenerwaard worden steeds beter gevonden door horeca en cateraars.
- Lokale supermarkten zoals de Plus in Schoonhoven hebben meerdere producten in hun assortiment.
- Eieren van Stolweitjes uit Stolwijk zijn in bijna iedere lokale supermarkt te vinden maar ook regionaal.
- Biologische geitenkefir van De Bonte Weide zelfs tot bij Ecoplaza landelijk in het schap.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- De gemeente Krimpenerwaard en de gemeente Krimpen a/d IJssel werkt mee het stimuleren van lokaal voedsel en steunen ook het nieuw initiatief Voedselfamilie Krimpenerwaard.
- Voedselfamilie Krimpenerwaard zit in de inventarisatiefase: hierin worden ook de dwarsverbanden gelegd met andere organisaties en maatschappelijke thema’s.
- Daarnaast is er de Proeftuin Krimpenerwaard.
- Stichting WaardZaam
- Natuur en vogelwerkgroep Krimpenerwaard stimuleren biologische productie.
- Stichting WaardTafel i.o. hebben lokaal voedsel als één van hun aandachtspunten. De WaardTafel is een voortvloeisel uit de Visie Krimpenerwaard (o.l.v. Riek Bakker) en Panorama Krimpenerwaard.
- De Streekwinkel Krimpenerwaard naar voorbeeld organisatie Wereldwinkel is in onderzoek.
- Het plan Krimpenerwaard Hub & Bezorgdienst van lokale producten wordt i.s.m. Rechtstreex opgezet.
- Er is recentelijk een kookboek over streekproducten uit de Krimpenerwaard uitgekomen, De Smaak van de Waard.
- In Gouda is naar Leids voorbeeld door Jong Leren Eten een Voedselmenukaart ontwikkeld voor het onderwijs om het educatieve aanbod op het thema voedsel beter te ontsluiten. De Voedselmenukaart is hier te downloaden (pdf).
-
- Contactpersonen: Dymphie Brouwer, Vincent Walstra, Pauline Schouwenburg, Lucas van Zuijlen
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Buiten op de Nieuwe Binnenweg werkt met en verkoopt producten van regionale boeren en lokale makers.
- Bij Ekoplaza en de Natuurwinkel Zonnemaire op de Kleiweg zijn vaak ook producten van lokale boeren en makers te vinden.
- Een nieuw initiatief is BOERgondisch Rotterdam, een buurtsuper met producten uit de Hoeksche Waard in Rotterdam. Dit wordt momenteel opgezet.
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Rechtstreex, Bio aan Huis
- Weekmarkt Rotterdamse Oogst op het Noordplein
- Rotterdam is de thuisbasis van korte voedselketenbedrijf Rechtstreex.
- In de Fenix Food Factory verkopen lokale boeren en makers hun producten.
- Lokale box Support Your Locals 010
- Nieuwe b2b-partij Op en Top Rotterdam
- Nultienbox – borrelbox met producten van lokale makers
- Pauline Schouwenburg van De Platte Stad deed voor de coronacrisis een onderzoek naar hoe er meer lokale producten kunnen komen op de stadsmarkten, maar dit ligt momenteel stil.
- O.a. op de Afrikaandermarkt staan boeren en handelaren die producten uit het Rotterdamse ommeland verkopen. Hiervan is nog geen goede inventarisatie beschikbaar.
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Stichting Herenboeren Rotterdam is aanjager van het concept ‘Herenboeren’ in de Rotterdamse regio, werft geïnteresseerden en zoekt naar nieuwe locaties.
- Herenboeren de Vlinderstrik is de eerste Herenboeren-locatie in de Rotterdamse regio. Dit is een coöperatie van 500 monden die wordt begeleid door Herenboeren Nederland.
- Er is een nieuwe Herenboeren-locatie nabij Vlaardingen in opstart.
- CSA Stadsboerin Rotterdam bij Natuurtalent Schiebroek
- De Voedseltuin Rotterdam
- Coöperatie Ondergrond timmert hard aan de weg met het realiseren van voedselbossen en het stimuleren van de kennisontwikkeling op dit thema. In de toekomst wordt productie steeds belangrijker.
- Stichting GroenGoed heeft in Rotterdam meerdere voedsel producerende buurttuinen opgezet en begeleid.
- De RotterdamseMunt teelt op Rotterdam-Zuid een grote diversiteit aan kruiden die op verschillende plaatsen in de stad worden verkocht.
- Op de Dakakker kweekt een team o.l.v. het Rotterdams Milieucentrum groenten en wordt een voorbeeld gesteld voor klimaatadaptatie.
- Onderzoeker/antropoloog Vincent Walstra (Universiteit Leiden) deed in 2019 en 2020 ihkv het Food Citizens project onderzoek naar o.a. de Rotterdamse Oogst en andere Rotterdamse voedselinititiatieven. Vincent stuurde ons dit overzicht (pdf download) van maaltijdinitiatieven in Rotterdam waar gezamenlijk gekookt en gegeten wordt + stadstuinen in Rotterdam waar lokaal voedsel wordt geproduceerd.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Restaurants als The Harvest, Jack Bean, Tres Rotterdam en Fermin werken veel met lokale producten. Ook cateraar Fond Rotterdam doet dit regelmatig.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- De Gemeente Rotterdam doet weinig/niets aan korte keten, is een wereld van verschil met de tijd van wethouder Alexandra van Huffelen. Zij organiseerde in die tijd handelsmissies naar de omliggende waarden organiseerde voor Rotterdamse ondernemers. Ook werden er verschillende masterclasses korte keten voor boeren georganiseerd.
- De focus bij gemeente qua voedsel ligt op gezondheid, middels Gezond 010.
- Rotterdam participeert wel in de City Deal Voedsel, maar hierbij heeft Rotterdam de focus dus niet op de korte keten, maar op gezondheid gelegd.
- Het Rotterdam Food Cluster richt zich vooral op het grotere voedselsysteem.
- Er wordt momenteel door de gemeente wel gewerkt aan een Rotterdamse voedselvisie, die zich in eerste instantie (fase 1) richt op het in kaart brengen van alle gemeentelijke projecten die te maken hebben met voedsel in brede zin.
- Input Leendert Wesdorp (zie ‘overig Rijnmond’): “Ik heb een tijdje deelgenomen aan activiteiten van het Rotterdam Food Cluster. Naast de ambitie om Rotterdam op te stoten in de vaart der voedselproducerende volken, ondersteunt het ook lokale, duurzame en circulaire initiatieven zoals Tomatentextiel, Pieter Pot, Rotterzwam, Outlander Materials, Ioniqa, Veggihap, Biomi-farming, Intelligent Food etc. en vind je er mogelijk contacten met bedrijven die kunnen helpen in het verkrijgen van een iets grotere schaal dan de veelal heel kleine initiatieven die bekend zijn. Rotterdam is dus veel actiever dan Barendrecht en Rhoon.”
- Een nieuwe ontwikkeling in Rotterdam en omgeving is het door de Postcodeloterij gefinancierde project ‘Rotterdam de boer op!’ van Natuurmonumenten. De doelstelling hiervan is het versterken van de biodiversiteit in het boerenland, eerlijke producten voor consumenten en een gezond verdienmodel voor boeren.
- Groen010 is een samenwerkingsverband van stadslandbouw-projecten in Rotterdam e.o.
- Pauline Schouwenburg van De Platte Stad werkt aan een magazine met lokale foodie tips voor Rotterdam. Ook organiseerde zij de afgelopen twee jaar debatten voor Rotterdamse Nieuwe over voedsel en de stad. Bekijk hier een overzicht.
- De Gemeente Rotterdam doet weinig/niets aan korte keten, is een wereld van verschil met de tijd van wethouder Alexandra van Huffelen. Zij organiseerde in die tijd handelsmissies naar de omliggende waarden organiseerde voor Rotterdamse ondernemers. Ook werden er verschillende masterclasses korte keten voor boeren georganiseerd.
-
- Contactpersonen: Suzanne Stolk, Wiard Visser, Leendert Wesdorp
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Hoeve Avondrust, Vlaardingen. Verkoopt ook vlees van het Poldervarken.
- De Buytenhof, Rhoon
- De Vossenburg, Rhoon
- Polak’s Tuinderij (voorheen de winkel van Totaal Vers), Poortugaal
- Eet van Pait, Hoek van Holland
- Dorpzicht, Barendrecht
- Bloemenboerderijboer, Barendrecht
- Kwekerij Booij, Barendrecht
- Tuincentrum Achterzeedijk, Barendrecht
- Rijsoordse Molen, Rijsoord-Ridderkerk
- Zie ook de overzichtskaart van Fietsen voor m’n Eten Westland
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Landzicht Groenteabonnement, Rechtstreex, Bio aan Huis
- In het Buijtenland van Rhoon is Bert Wiltschut (van de gebiedscooperatie het Buijtenland van Rhoon) bezig met het zoeken naar afzetkanalen voor de producten die geteeld worden ten dienste van de biodiversiteit. Succes daarin is onder andere de teelt van brouwgerst voor de Vaanbrouwers uit Barendrecht en baktarwe voor bakkerij Pot.
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Natuurgoed en Voedselbos Ziedewij
- Herenboerderij Vlaardingen is in oprichting.
- Voedselbos Vlaardingen, wat er aan productie is wordt verwerkt en verkocht op open dagen en marktjes. Er is een beweging gaande om op den duur met voedselbos-initiatieven in Zuid-Holland een eigen productenlijn op te zetten.
- De Maatwerk Moestuin in Maassluis, kleinschalig initiatief met verkoop in de tuin.
- Stadslandbouw Van Ruytenburg in Vlaardingen, soms een verkoopmiddag en een jaarlijkse streekmarkt. Maar functioneert vooral als gemeenschappelijke volkstuin.
- Bij Voedselbank Tuinieren Schiedam wordt groente geteeld voor de Voedselbank.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Input Suzanne Stolk: “In Maassluis en omliggende gemeenten is er voor zover ik weet geen aandacht voor dit thema vanuit de gemeenten, door gebrek aan ambtelijke capaciteit denk ik. Maar ook geen burgerinitiatief. Wat ik merkte bij de start van de coronacrisis is dat veel mensen graag willen, maar niet weten. Op een Maassluise Corona help elkaar-Facebookpagina werden vragen gesteld of je in de buurt ook eten bij de boer kon kopen. In Maassluis is nu een initiatief vanuit gemeente voor samenbrengen van inwoners die ‘iets’ willen met duurzaamheid. Daar zal ik uiteraard op dit thema het voortouw nemen.”
- Input Wiard Visser van De Buytenhof:
- “Hier speelt nog steeds vooral de ontwikkeling van het Buijtenland van Rhoon, daarin staat de combi landbouw, natuur en recreatie centraal. We merken wel dat het combineren van die functies is een relatief klein gebied (600ha) al snel tot verdringing leidt.”
- “Ik zit zelf samen met Jeroen van der Kooy in een Pop-3 project “van Kool naar Kimchi” waarbij het doel is om teler, verwerker en handel samen te laten werken door de vraag uit de markt en het aanbod van de telers beter op elkaar te laten aansluiten. Dit project wordt geleid door Mariëtte Stolk en Pepijn Rijks.
- Bij de Gemeente Albrandswaard geen beweging op dit onderwerp.
- Input Leendert Wesdorp:
- “Door de transitie naar anders boeren staan in het Buijtenland van Rhoon een paar boerderijen leeg, waarvoor een nieuwe bestemming wordt gezocht door de coöperatie. Dit geeft de mogelijkheid (al ligt dat soms nogal lastig) om naast productie ook lokale verwerking van de opbrengst te realiseren, of zoiets als hereboeren te vestigen. Probleem is daarbij de schaal en de afzetmarkt.”
- “Net zoals Wiard zegt over Rhoon, zie ik weinig/geen belangstelling in de gemeente Barendrecht in lokaal, circulair etc rondom voedselproductie. Barendrecht als gemeente is heel actief is in het opstoten van Barendrecht in de vaart der volkeren met de grote veilingen en logistiek rondom groente en fruit in Nederland en de ontwikkeling van het nieuwe logistieke centrum in de Reijerswaard. Met Bakker Barendrecht wordt vanuit de gemeente de totale logistiek voor AGF van Albert Heijn verzorgt. Helaas zit daar heel weinig lokaal voor lokaal bij.”
-
- Contactpersonen: Jan-Willem van den Beukel
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Uitgebreid overzicht op Fietsen voor m’n Eten Oostland
- Boerderijwinkels:
- Het Lansingerland, Bergschenhoek
- Fattoria Naturale, Berkel en Rodenrijs
- Zuivel van Zus, Berkel en Rodenrijs
- Connie’s Groenteschuur, Berkel en Rodenrijs
- Groenteboerderij Millenaar, Pijnacker
- Hoogse Wetering, Pijnacker
- The Farm Shop, Moerkapelle
- ‘t Geertje, Zoeterwoude
- Landwinkel Sonneveld, Benthuizen
- D’Vitaminefiets, Nieuwerkerk a/d IJssel
- Kaasboerderij van Zuijlen, Nieuwerkerk a/d IJssel
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Rechtstreex, Bio aan Huis, Kievit
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Boer & Buurt, Zevenhuizen
- Herenboeren de Vlinderstrik nabij Bergschenhoek en Rodenrijs is de eerste Herenboeren-locatie in de Rotterdamse regio. Dit is een coöperatie van 500 monden die wordt begeleid door Herenboeren Nederland.
- Buurttuin Zoete Aarde, Zoetermeer
- Fietsen voor m’n Eten Oostland
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten: –
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Input Jan-Willem van den Beukel (wethouder Gemeente Lansingerland): “Een (online) conferentie zou goed zijn, om het thema breder maatschappelijk te verankeren en onder de aandacht te brengen. Er is nog niet echt een community rond dit topic, alleen losse initiatieven. Vanuit gemeente kan ik daar wel wat aan bijdragen. Samen met bv platform Lansingerland Samen Duurzaam.”
-
- Contactpersonen: Marlies Kreutz, Wouter Steeneveld, Esmeralda van Tuinen
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht van verkooppunten van streekproducten op Puuur Midden-Delfland.
- Overzicht verkooppunten streekproducten op recreatiewebsite Midden-Delfland.
- Overzicht huisverkoop en boerderijwinkels op Fietsen voor m’n Eten Westland, bestrijkt ook Midden-Delfland. Hier vind je de Fietsen voor m’n Eten-punten rondom en ten oosten van Delft.
- Boerderijwinkels:
- Farm-I-See bij Hoeve Bouwlust in Maasland
- Zuivel van Winden, Schipluiden, ook verkoop vlees van de Holyhoeve.
- Op Hodenpijl, Schipluiden
- Weilandwinkel Hoeve Biesland, Delfgauw
- Boerderij Landlust, Maasland
- Gerard van Winden, Delft-Tanthof
- Bavette Farmshop, Maasland
- Boerderijzuivel, Delft
- Molen de Roos, Delft
- Hoeve Rust-hoff, Maasland
- Sonnehoeve, Delft
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Bio aan Huis, Boeregoed
- Hoeve Biesland & Kistje vol Smaak
- Zuivelcoöperatie Delflands Hof
- De Delftse Doosch – boodschappenpakket met producten van lokale makers
- Coöperatie Heerlijk van Dichtbij Midden-Delfland (in oprichting)
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Zelfoogsttuin van Buiten Leeft
- CSA De Ackerdijkse Tuinderij
- I Change, Delfts burgerinitiatief tegen o.a. voedselverspilling, ook lokale focus.
- Bas de Groot begint in 2021 CSA Moestuinderij Het Middenland bij Hoeve Landlust in Maasland.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Hoeve Biesland verkoopt producten via diverse supermarkten in de regio (o.a. Ekoplaza Delft, Plus Pijnacker) en aan instellingen als de Provincie Zuid-Holland.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Op Midden in Delfland vind je meer informatie over de Kringloopboeren van Midden-Delfland en ook over hoe zij werken aan het vergroten van de lokale en regionale afzet.
- Input Marlies Kreutz: “Gemeente Midden-Delfland is wel actief in het stimuleren en begeleiden van lokale afzet vanuit de boeren in het gebied. Zo zijn er potjes voor nieuwe ontwikkelingen en worden er regelmatig bijeenkomsten georganiseerd om hierover te sparren. Dit gebeurt vanuit het initiatief ‘Midden in Delfland’. Jonge boeren kunnen zich aansluiten bij het ‘jonge boeren netwerk’ – ook een initiatief van de gemeente.”
- Wouter Steeneveld schreef het kookboek ‘Heerlijk uit onze streek’ over producten en boeren uit deze regio.
-
- Contactpersonen: Tom Voorma, Marja van der Ende, Liane Lankreijer, Lisanne van Oosterhoud, Marco Swart
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Uitgebreid overzicht op Fietsen voor m’n Eten Westland
- Boerderijwinkels:
- Pluk! Den Haag
- Boeregoed Farmshops
- Druivenkwekerij Nieuw Tuinzight, Den Hoorn
- Kaasboerderij De Vierhuizen, Leidschendam
- Boerderij Nellestein, Wassenaar
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Rechtstreex, Bio aan Huis, Kievit
- Boeregoed – Buurtkas en Farmshops
- Beleef Bio Groentebox van Be Leaf in ‘s Gravenzande
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Voedselcollectief LekkerNassuh, Den Haag
- Vereniging Ons Eten Den Haag, het Haags Voedsel Overleg is hier onderdeel van geworden.
- Overzicht stadslandbouw-initiatieven Den Haag
- Voedselineigenhand Den Haag & Westland
- Zelfpluktuin/CSA De Bramenhorst, Wassenaar
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten:
- Hoeve Biesland belevert o.a. het restaurant van de Provincie Zuid-Holland;
- De Groene Hart Coöperatie levert aan diverse publieke instellingen in Den Haag.
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Stadslandbouw met bewoners is onderdeel van de Regiodeal Den Haag ZuidWest.
- Vanuit de Gemeente Den Haag (Tom Voorma):
- Groeiende vraag van bewoners en ondernemers naar grond om een initiatief te starten;
- Er ontstaan steeds meer kleine maker-bedrijfjes rondom het verwerken van voedsel;
- Er is nog te weinig aandacht vanuit de diverse gemeentelijke diensten over de kansen van dit thema voor verschillende maatschappelijke opgaves.
- Op 11 november jl. vond er een succesvol Denk-Kracht Aterlier Voedsel Verbindt plaats.
- Westland (Marja van der Ende):
- Vanuit Bezoek Westland & Puuur Midden-Delfland wordt hard gewerkt aan agrotoerisme;
- Er is een toename van samenwerking tussen producenten en verkooppunten, waardoor producten nu op meer plaatsen te koop zijn;
- Er is door de coronacrisis een toename in het aanbod van lokale boxen om ondernemers te steunen;
- Qua gebruik van streekproducten in de horeca is de logistiek vaak een probleem;
- Er kan meer gedaan worden om lokaal voedsel te promoten en Westlandse productie ook echt zijn weg te laten vinden naar de lokale supermarkten.
- Input Leendert Wesdorp (zie ook ‘Rijnmond overig’): “De Greenport West Holland met Jolanda Heistek als key contact. Dit is een samenwerkingsverband van ondernemers, overheden, onderwijs- en kennisinstellingen uit het Rijnmondgebied. Ook weer voor een deel om het Westlandcluster op te stoten in de vaart der volkeren. Maar aan andere kant vind je hier de bedrijven zoals Koppert, Harvest House, etc., met voldoende draagkracht en interesse om bijvoorbeeld reststromen te verwerken (zoals de Tomatoblend van Harvest House en de duurzame droogoven en groentespreads van Duijvestijn Tomaten). En tal van andere heel boeiende bedrijven en intiatieven. Ik kom er graag. De Greenport is ook verbonden met de kennisinstellingen in de buurt, zoals de Food Innovation Academy in Vlaardingen, die een mogelijkheid biedt om te helpen middels stagiaires en projecten om kleine operaties te verbeteren of te helpen wat groter te worden of om typische productieproblemen die onze kleine makers ervaren op te lossen. Je ziet dat bedrijfjes als Giraffe koffie daar ook bij aankloppen. Ook bij het World Horticenter zitten aanknopingspunten.”
-
- Contactpersonen: Marijtje Mulder, Jessica Zwartjes
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht (onvolledig) op de website van Land van Wijk en Wouden.
- Overzicht Holland-Rijnland op de website van Fietsen voor m’n Eten.
- Boerderijwinkels:
- Elsbroekerwei, Hillegom
- Boterhuys, Warmond
- Landwinkel Pennings, Warmond
- Annahoeve, Sassenheim
- Landwinkel Noordwijk, Noordwijk
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Bio aan Huis, Kievit
- Thuisbasis van De Kievit, Katwijk
- Proef de Streek Box
- Groentebox Groenten & Zo, Hillegom
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- CSA Het Zoete Land, Leiden
- Groentepark Bontekoe teelt sinds 2020 voor de Leidse Voedselbank.
- Voedselbos Okkerheide, Leiden
- CSA/Zelfoogsttuin Elsgeesterhof, Voorhout
- Het Leids IdeeCafe behandelt al jaren deze thematiek.
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten: –
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Stichting Duurzame Horeca Leiden e.o. spant zich o.a. in voor duurzame streekproducten in de horeca. Lees hier over het onderzoek dat de stichting samen met LTO Noord deed naar dit onderwerp.
- De Gemeente Leiden heeft in 2020 een visie Stadstuinieren gemaakt, o.a. gebaseerd op een enquête onder bewoners. Deze visie gaat over participatie en biodiversiteit en nadrukkelijk niet over lokaal voedsel en gezonde voedselkeuzes. De Partij voor de Dieren Leiden werkt aan een voedselvisie.
- Ook in Leiden wordt de link met gezondheid gelegd, bijvoorbeeld in deze Voedselmenukaart voor het onderwijs (download pdf).
-
- Contactpersonen: David Luijendijk, Reinier Kempenaar, Carla Glorie, Lian Tan
- Afzet via:
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Overzicht (onvolledig) op de website van Land van Wijk en Wouden.
- Overzicht op Fietsen voor m’n Eten Rijn- en Veenstreek
- Overzicht op Fietsen voor m’n Eten Groene Hart
- Overzicht op www.groenehart.nl
- Boerderijwinkels:
- Zuivel van Zus, Hazerswoude-dorp
- De Keizershof, Zoeterwoude
- Boer en Goed, Zoeterwoude
- Hoeve Kazan, Nieuwveen
- Kwekerij Eko-Logisch, Roelofarendsveen
- Boerderij Buitenverwachting, Hoogmade
- Bloeiend Landlust, Alphen a/d Rijn
- De Vosseburch, Ter Aar
- Landwinkel Castelijn, Rijpwetering
- Landwinkel Nieuwenhuizen, Zevenhoven
- Landwinkel Steenwijk, Alphen a/d Rijn
- De Kaagse Boer, Kaag-eiland
- Boerderijwinkel Van Rijn, Woubrugge
- Korte ketenpartijen, markten en boerencoöperaties:
- Afhaalpunten/thuisbezorging: Bio aan Huis, Kievit
- Thuisbasis van de Groene Hart Coöperatie, Zoeterwoude
- Burgerinitiatieven en educatieve/sociale projecten:
- Land van Ons is bezig met de aankoop van een stuk grond bij Oud Ade.
- Herenboeren Groene Hart gaat van start in Leimuiden.
- Nabij Bodegraven start in 2021 de Vega Boer Groene Hart.
- Zelfoogsttuin Bij mei, Zoeterwoude
- Voedselbos Benthuizen
- Voedzaam Land, Alphen a/d Rijn
- Juuls Landje, Boskoop
- Hortus Populus, Bodegraven
- De Alphense Wetering, Alphen a/d Rijn
- Partijen die leveren aan horeca, catering, instellingen en supermarkten: –
- Boerderijwinkels & Huisverkoop:
- Verdere regionale ontwikkelingen:
- Stichting Land van Wijk en Wouden houdt (helaas) op te bestaan, was een sterke drijver in het regionale voedselsysteem in deze regio.
- Geen aandacht voor dit thema bij Gemeente Kaag & Braassem.
- Alphen aan den Rijn heeft een coördinator Eetbaar Alphen, Marcel Eilers, die maandelijks een online of offline workshop organiseert over eten en tuinieren. Met als doel mensen te stimuleren zelf groenten te telen.
- Bij de Gemeente Alphen a/d Rijn is een initiatief gaande om horecaondernemers meer met lokale producten te laten doen, o.a. Reinier Kempenaar van De Dyck in Woubrugge is hiervoor benaderd.
- In de regio Gouda en Alphen a/d Rijn is een Voedselmenukaart naar Leids voorbeeld ontwikkeld in opdracht van Jong Leren Eten Zuid-Holland. Dit om het bestaande onderwijsaanbod op voedsel beter te ontsluiten voor het onderwijs. De Voedselmenukaart is hier te downloaden (pdf).
- In deze regio wordt logischerwijs het thema voedsel vaak gekoppeld aan recreatie, zie bv:
- De negen boerenlandpaden voor wandelaars in de regio;
- De Boerenkaas Fietsroute bij Zoeterwoude.
- Slow Food Groene Hart wil i.s.m. MBO Rijnland een koksopleiding seizoens- en streekproducten promoten onder scholieren.
