Regionaal Voedselsysteem

Ons voedselsysteem heeft tot het einde van de 19^e eeuw een lokaal karakter gehad. Tot die tijd bepaalden de beperkingen van de vervoer- en bewaarmogelijkheden dat alleen lokaal voedsel beschikbaar was. Met de ontwikkeling van het transport over lange afstanden én de komst van moderne bewaartechnieken, veranderde dit sterk. Tegenwoordig verbaast niets ons meer. Het voedselsysteem is binnen enkele generaties van bijna volledig lokaal en seizoensgebonden, seizoensonafhankelijk en internationaal geworden. Voor Nederland maakte dit de weg vrij om een groot deel van onze voedselproductie in het buitenland af te zetten.

De schaduwkanten van deze ontwikkelingen worden meer en meer zichtbaar. De verbinding tussen wat we eten en waar het groeit is vervaagd en maakt geen deel meer uit van onze belevingswereld. En de inrichting van onze landschappen wordt in belangrijke mate bepaald door de wijze waarop we tegemoetkomen aan de vraag uit het buitenland. Monoculturen en schaalvergroting blijven dominant, met alle gevolgen voor de biodiversiteit van dien.

Sinds enige tijd is er een beweging op gang gekomen om regionaal geproduceerd voedsel lokaal te consumeren. We noemen dat ‘de korte keten’, ‘lokaal voedsel’ of ‘regionaal voedselsysteem’. Daarbij gaat het niet alleen om minder voedselkilometers, versheid of een betere prijs voor de boer. Het gaat ook om herstel van de verbinding tussen consument en boer, tussen stedeling en platteland. En over herstel van de ecosystemen op het platteland. Een voedselsysteem gebaseerd op andere waarden dan alleen laagste kostprijs en maximale efficiency. Maar, opboksen tegen het grootschalige en hyperefficiënte voedselsysteem zorgt voor moeilijk te slechten barrières in alle schakels van de keten. Re-lokalisering van ons voedselsysteem is geen sinecure.

Tegen deze achtergrond zijn we het programma Regionaal Voedselsysteem begonnen. Als Voedselfamilies gaan we met de pioniers van het regionale voedselsysteem op zoek naar mogelijkheden en hobbels. We gaan daarbij de complexiteit niet uit de weg en de weerbarstige dilemma’s ook niet. We zien de potentie in wat het ons kan brengen daarom willen het vuurtje onder deze ontwikkeling stevig aanwakkeren.  

Pioniers staan daarin centraal. Zij laten ons zien welke ontwikkelingsmogelijkheden er (mogelijk)zijn. Wat zou er ontstaan als meer ondernemers voor deze aanpak zouden kiezen? Wat is er nodig om hen de wind mee te geven? En ook: welke gemeentelijke en provinciale ambities passen hierbij?

Gemeenschappelijk Erf
In 2021 hebben we gewerkt aan de visie van de Voedselfamilies op het regionaliseren van ons voedselsysteem en aan een aanpak om deze ontwikkeling te gaan versnellen. Hierbij staat het concept van het ‘Gemeenschappelijk Erf’ centraal. Dit erf is overal waar contact ontstaan of kan ontstaan tussen wat er op het land groeit en wat er op ons bord ligt. In diverse gesprekken hebben we een serie vragen en kansen op het Gemeenschappelijk Erf in kaart gebracht, hieruit zijn thema’s om aan te gaan werken naar voren gekomen.

Integraal dashboard Regionaal Voedselsysteem
In samenwerking met Drift werken we aan een Integraal Dashboard dat zicht geeft op wat er nodig is voor de opbouw van een Regionaal Voedselsysteem en waar wet- en regelgeving in de weg zit om tot zo’n systeem te komen. Het dashboard geeft de relaties aan tussen zaken die de ontwikkeling afremmen. Hiermee wordt als het goed is duidelijk welke slimme interventies er moeten komen om de barrières weg te nemen.

Factsheet Regionaal Voedselsysteem
Eind 2020 brachten we voor de verschillende Zuid-Hollandse regio’s in kaart welke ontwikkelingen er zijn op het gebied van de korte voedselketen. Omdat er zoveel gebeurt op dit thema, is dit overzicht natuurlijk alweer verouderd. Toch geeft het een mooi beeld van de staat van het Zuid-Hollandse regionale voedselsysteem. Bekijk de factsheet hier.

Meer weten over het programma Regionaal Voedselsysteem?
Neem dan contact op met Coen van Dedem via info@voedselfamilies.nl